Phân biệt sàn CEX (Tập trung) và DEX (Phi tập trung)

1. CEX (Sàn giao dịch tập trung)

Quản lý và điều hành: CEX được điều hành bởi một công ty hoặc tổ chức trung gian. Các sàn như Binance, Coinbase, Kraken là các ví dụ điển hình.
Kiểm soát: Sàn giao dịch tập trung kiểm soát hoàn toàn các tài khoản và giao dịch của người dùng. Tài sản của người dùng được lưu trữ trong ví của sàn, không phải trong ví cá nhân của họ.
Tính năng: CEX thường cung cấp nhiều dịch vụ như giao dịch fiat-to-crypto, giao dịch margin, lending, staking, và các sản phẩm phái sinh.
Bảo mật: CEX thường có các biện pháp bảo mật mạnh mẽ, nhưng do lưu trữ tiền của người dùng, chúng vẫn là mục tiêu hấp dẫn cho các cuộc tấn công mạng.
Khả năng thanh khoản: CEX có tính thanh khoản rất cao vì tập trung nhiều người dùng và giao dịch.
Xác minh tài khoản (KYC): Người dùng phải thực hiện quy trình xác minh danh tính để giao dịch trên các sàn này, giúp đảm bảo tính tuân thủ pháp lý.

Ưu điểm CEX:

Dễ sử dụng và thân thiện với người mới bắt đầu.
Hỗ trợ nhiều loại tiền tệ (fiat và crypto).
Các tính năng nâng cao như margin, futures, staking.

Nhược điểm CEX:

Người dùng phải tin tưởng vào sàn và có thể bị mất tài sản nếu sàn bị hack hoặc gặp sự cố.
Dễ bị giám sát bởi cơ quan chính phủ (KYC/AML).

2. DEX (Sàn giao dịch phi tập trung)

Quản lý và điều hành: DEX không có trung gian điều hành. Giao dịch diễn ra trực tiếp giữa các người dùng (peer-to-peer) thông qua smart contracts. Ví dụ về DEX bao gồm Uniswap, Sushiswap, PancakeSwap.
Kiểm soát: Người dùng giữ quyền kiểm soát hoàn toàn tài sản của họ trong ví cá nhân. Tất cả giao dịch được thực hiện trực tiếp trên blockchain mà không cần qua bên thứ ba.
Tính năng: DEX thường chỉ hỗ trợ giao dịch giữa các loại tiền điện tử, không hỗ trợ fiat-to-crypto.
Bảo mật: DEX được cho là an toàn hơn vì người dùng tự kiểm soát tài sản, không phải lo ngại về việc sàn bị hack. Tuy nhiên, do giao dịch trực tiếp trên blockchain, DEX cũng có thể gặp vấn đề về phí giao dịch cao hoặc tốc độ giao dịch chậm.
Khả năng thanh khoản: Thanh khoản trên DEX có thể thấp hơn CEX, nhưng điều này đang dần thay đổi nhờ các giải pháp như liquidity pools và AMM (Automated Market Maker).
Không có KYC: DEX không yêu cầu người dùng thực hiện xác minh danh tính (KYC), giúp bảo vệ sự riêng tư.

Ưu điểm DEX:

Tự do và bảo mật cao, không cần tin tưởng vào bên thứ ba.
Người dùng kiểm soát tài sản của mình mọi lúc.
Không yêu cầu KYC, bảo vệ sự riêng tư.

Nhược điểm DEX:

Giao diện phức tạp hơn, khó sử dụng đối với người mới.
Phí giao dịch có thể cao, đặc biệt khi sử dụng các blockchain như Ethereum.
Thanh khoản thấp hơn so với CEX.

Tóm tắt sự khác biệt:

Tiêu chí	CEX (Tập trung)	DEX (Phi tập trung)
Quản lý	Trung gian (Sàn giao dịch điều hành)	Không có trung gian (Giao dịch trực tiếp)
Kiểm soát tài sản	Sàn kiểm soát tài sản của người dùng	Người dùng kiểm soát tài sản của mình
Bảo mật	Bảo mật cao nhưng dễ bị hack	Bảo mật cao, người dùng tự bảo vệ tài sản
Tính thanh khoản	Cao	Thấp hơn (trừ khi có liquidity pools)
KYC/AML	Cần thực hiện KYC	Không cần KYC
Dễ sử dụng	Dễ sử dụng, thích hợp cho người mới	Phức tạp hơn, cần hiểu biết kỹ thuật

Tùy vào mục đích và nhu cầu của bạn mà có thể chọn CEX hoặc DEX. CEX thích hợp cho người mới và những ai muốn sử dụng nhiều tính năng, trong khi DEX là lựa chọn tốt nếu bạn muốn bảo mật và quyền riêng tư cao hơn.